کاروانسرای قلعه خرگوشی

مجموعه: مکانهای تاریخی ایران

در بیابان های یزد، کاروانسرای سنگی زیبایی قرار دارد که از روزگار صفویان تا به حال، پا برجا مانده است. کاروانسرای شگفت انگیزی به نام قلعه خرگوشی که بنای استوار و سنگی اش را باید در نزدیکی باتلاق گاوخونی ببینید. جایی در میانه جاده قدیمی یزد- اصفهان که تا شهر عقدا حدود شصت کیلومتر فاصله دارد.



کاروانسرای قلعه خرگوشی یکی از مهم ترین کاروانسراهای دوره صفوی است که بنای آن را به زمان حکومت شاه‌عباس صفوی نسبت می دهند. در واقع، قلعه خرگوشی یکی از همان 999 کاروانسرایی است که به دستور شاه‌عباس در مسیرهای اصلی آن زمان ساخته شده است.

اگر گذارتان به این کاروانسرا بیفتد، می بینید که تمام این بنای 80×80 متر از سنگ گرانیت و آجر ساخته شده است. حتی صفه ها، حجره هاه و اصطبل بنا هم سنگی هستند و این شاید مهم ترین دلیل استوار ماندن قلعه خرگوشی تا امروز باشد. در بیابان های این منطقه، معادن گرانیت زیادی وجود دارد و کارگران عصر صفوی، وقتی کاروانسرای قلعه خرگوشی را می ساختند از گرانیت های کوه‌های اطراف استفاده کردند.

دیواره روی پشت بام کاروانسرا، دو متر عرض دارد و سر در آن دو طبقه و طبقه دوم شاه نشین است. اگر پا به داخل رباط بگذارید، می توانید هجده صفه را ببینید که صفه بزرگ تر و صفه دیگری که در قسمت جنوبی قرار دارد، دارای محراب و نماز گاه هم هستند. در چهار گوشه رباط، چهار مدخل برای ورود به طویله دیده می شود و مخزن آب به صورت آب انبار در وسط رباط ساخته شده است.

شاید جالب ترین تزئین بنا که در نگاه اول نظرتان را جلب می کند، کتیبه ای است که بر سر در ورودی نصب شده و روی آن به خط "علی رضا عباسی" خطاط معروف عصر "شاه عباس" نوشته شده است. این کتیبه، روی پانزده قطعه سنگ سبز رنگ به طول هشت متر و عرض شصت سانتی متر و در سه ضلع مدخل نصب شده است.

راه های دسترسی

اگر قصد بازدید از کاروانسرای قلعه خرگوشی را دارید، می توانید یک برنامه بازدید فشرده برای خودتان تنظیم کنید. مسیر رسیدن به این کاروانسرای کویری، از شهر عقدا که در مسیر اردکان _ نائین قرار دارد، جدا می‌شود و بعد از پشت سرگذاشتن روستاهای مزرعه‌نو، خلیل‌آباد و سروعلیا شما را به بیابان خرگوشی می رساند. از اینجا به بعد باید مسافتی درحدود 25 کیلومتر را در کویر طی کنید تا به این رباط برسید. مسیرها از اردکان تا سرو علیا آسفالته است، ولی ازآنجا تا رباط خرگوشی شنی است.

البته شما گزینه دیگری هم دارید و آن هم مسیر ورزنه- سیاه کوه و سپس قلعه خرگوشی است که سرراست تر و ساده تر به نظر می رسد.



دور دنیا با یک کلیک

• قلعه زیبای دزک چهارمحال و بختیاری
• کاخ هشت بهشت آثار زیبای اصفهان
• با باغ گلشن طبس آشنا شویم
• بنای تاریخی قلعه اردشیر در کرمان-تصویری
• زواره شهری کوچک از آبادی های کهن ایران
• سرای زیبای مشیر در شیراز

تالار سنگی منیژه

مجموعه: مکانهای تاریخی ایران

زیج منیژه سنگچینی جا مانده از عصر ساسانی است. بنایی با بیش از هزار سال قدمت که اگرچه هنوز هم در ماهیت آن تردید وجود دارد اما بسیاری از باستان شناسان، آن را یک کوشک بین راهى می دانند که افسانه های محلی آن را با منیژه شاهنامه و ایران باستان پیوند داده است. زیج به معنای رصدخانه یا تماشاگه است و مردم محلی عقیده دارند زیج منیژه مکانی بوده که منیژه مدتی در آن مستقر بوده است.



بنای تاریخی زیج منیژه را باید در داخل بافت روستای پاطاق از توابع سرپل ذهاب استان کرمانشاه ببینید. یعنی درست در قسمت پایین دست طاق گرا و کوه عظیم پاطاق، در نزدیک کل داود که محلی ها به آن گور دخمه هم می گویند. بنایی با پلان مستطیل شکل، با جهت شرقی - غربی که از لاشه سنگ و ملات گچ ساخته شده است.

اگر گذارتان به زیج منیژه بیفتد، در بخش مرکزی این بنا، تالار نسبتا بزرگی را می بینید که پیرامون آن را راهروهایی احاطه کرده اند. شما از طریق راهروهای شمالی می‌توانید به مجموعه اتاق‌های ضلع جنوبی بنا و از طریق راهرو جنوبی به مجموعه اتاق‌های ضلع شمالی دسترسی پیدا کنید. هریک از راهروهای شرقی و غربی اطراف تالار هم به راهروی دیگری منتهی می‌شود که در نهایت از طریق این راهروها می‌توان به مجموعه اتاق‌های ضلع شرقی و غربی بنا دسترسی پیدا کرد.

در گذشته، هر ضلع قلعه 30 حجره داشته است و حجره ها دارای طاق هایی گهواره ای شکل بوده اند با این حال از این حجره های محکم و باشکوه، امروز تنها یکی دو حجره نسبتا سالم باقی مانده است

اگرچه تاریخ چندان روشن و دقیقی درباره این دژ وجود ندارد اما معماری بنا، به خصوص شکل درگاه‌ها و قوس‌ها و همچنین نحوه پوشش سقف فضاها نشان می‌دهد که زیج منیژه احتمالا در اواخر دوره ساسانی ساخته شده است.

می گویند زیج منیژه در روزگار آبادانی قلعه ای مربعی شکل بوده است که هر ضلع آن در ابعاد 70 در 50 متر مربع طراحی شده و در میانه این قلعه، ساختمان مربع شکل دیگری که -احتمالاً ارگ قلعه بوده است- به ابعاد 48 در 48 متر ساخته شده که هنوز هم می توانید بقایای آن را ببینید.

در گذشته، هر ضلع قلعه 30 حجره داشته است و حجره ها دارای طاق هایی گهواره ای شکل بوده اند با این حال از این حجره های محکم و باشکوه، امروز تنها یکی دو حجره نسبتا سالم باقی مانده است.

دروازه قلعه در ضلع غربى قرار داشته و در ضلع شرقى، هنوز هم بقایاى جریان آب دیده می شود که انتهاى آن مشخص نیست.

در هر زاویه قلعه، یک برج و در بین دو برجى که روى هر ضلع قلعه قرار داشته اند دو برج نسبتا کوچکتر ساخته شده است.



دور دنیا با یک کلیک

• قلعه زیبای دزک چهارمحال و بختیاری
• کاخ هشت بهشت آثار زیبای اصفهان
• با باغ گلشن طبس آشنا شویم
• زواره شهری کوچک از آبادی های کهن ایران
• سرای زیبای مشیر در شیراز
• سی و سه پل یکی از آثار زیبای اصفهان

آشنایی با دروازه قرآن شیراز

مجموعه: مکانهای تاریخی ایران

دروازه قرآن شیراز یکی از 6 دروازه باقیمانده این شهر و یکی از آثار دیدنی شیراز به شمار می‌رود.

دروازه قرآن از زمانآل‌بویه در همین مکان فعلی بارها ویران و تجدید بنا شده است.

ویران شدن این بنا در سال 1315 ه.ق به دستور والی وقت یکی از این نمونه‌هاست.

دروازه قرآن کنونی را نیکوکاری به نام حسین ایگار ساخته و به مردم شیراز هدیه کرده است.

در بالای طاق بزرگ این دروازه اطاقی تعبیه شده که دو قرآن کتابت شده به دست سلطان ابراهیم نوه شاهرخ تیموری در آن نگهداری می‌شده است.

مردم شیراز قدیم، اول هر ماه قمری با عبور از زیر قرآن که آن را به حضرت علی علیه‌السلام منتسب می‌دانستند خود را در برابر خطرها و بلاها بیمه می‌کردند.

آنها عقیده داشتند که کلام‌الله مجید تا پایان ماه آنان را از هر بلایی حفظ می‌کند.

این دو قرآن که در اصطلاح آن را قرآن هفده‌ منی می‌نامیدند هم اینک در موزه پارس شیراز در معرض دید علاقه مندان قرار دارد و یکی از شاهکارهای نگارش کتاب آسمانی مسلمانان جهان به شمار می‌رود.

دروازه قرآن شیراز در کنار تفرجگاه گهواره دید و مقبره خواجوی کرمانی از شاعران مشهور کشورمان قرار دارد وگردشگران بسیاری با عکس گرفتن در کنار این اثر تاریخی خاطرات شیرینی را با خود به همراه می‌برند.



دور دنیا با یک کلیک

• قلعه زیبای دزک چهارمحال و بختیاری
• کاخ هشت بهشت آثار زیبای اصفهان
• با باغ گلشن طبس آشنا شویم
• حافظیه ازجاذبه های مهم توریستی شهرشیراز
• زواره شهری کوچک از آبادی های کهن ایران
• سرای زیبای مشیر در شیراز

"موزه پدر چای ایران" در لاهیجان

مجموعه: مکانهای تاریخی ایران

لاهیجان نیوز :موزه تاریخی چای ایران یکی از مکانهای دیدنی شهر لاهیجان است که همه ‌روزه پذیرای بسیاری از افراد بومیو گردشگران است.

لاهیجان یکی از قدیمی ‌ترین و زیباترین شهرهای استان گیلان است که به "شهر چای" شهرت دارد زیرا چایکاری در ایران برای نخستین ‌بار به همت "حاج محمد میرزا کاشف‌السلطنه چایکار" در سال 1319 هـ.ق در لاهیجان آغاز شد و به‌سرعت در این شهر و دیگر مناطق سواحل جنوبی دریای مازندران توسعه یافت.

مزار کاشف ‌السلطنه روی تپه‌ای از چای که توسط وی در سال 1307 شمسی خریداری شده بود جای دارد، ابتدا بنا به وصیت کاشف‌السلطنه مزار وی که از مرمر سیاه بود بدون سقف و حفاظ و در میان بوته‌های چای قرار داشت اما اندکی بعد مقرر شد که دو درصد درآمد چای به ساخت مقبره‌ای درخور شأن او اختصاص یابد.

بنای مزار"پدر چای ایران" به سبک معماری غربی طراحی و ساخته شده است بدین ترتیب از سال 1335 شمسی بنای فعلی به سبک معماری غربی تهیه و به همت " انجمن آثار ملی" به شکل کنونی با اسکلتی از بتن مسلح و نمای سنگ تیشه‌ای طوسی ‌رنگ با زیربنای 512 مترمربع ساخته شد.

همچنین از سال 1371 شمسی کل مجموعه به سازمان میراث فرهنگی کشور واگذار شد و سالن مستطیل ‌شکل نسبتاً وسیعی در جوار برج آرامگاه بود برای احداث "موزه تاریخ چای ایران" درنظر گرفته شد.

این طرح با پیشنهاد، نظارت و اجرای سازمان میراث فرهنگی و با غرفه ‌بندی و بهره ‌گیری از تزئینات سنتی چوبی بسیار زیبا در دو طبقه پلکانی ‌شکل در شهریورماه 1375 شمسی به پایان رسید.

این مجموعه هم‌اکنون با داشتن ادوات و وسایل سنتی و تخصصی مربوط به چای و مدارکی مربوط به چگونگی فعالیتهای پدر چای ایران همه ‌روزه پذیرای بسیاری از افراد بومی و نیز گردشگران است.

موزه چای دارای سه قسمت همچون آرامگاه که با برجی مرتفع و چهارگوش در غرب و سالن اصلی که با دو اتاق به ابعاد حدود 14 مترمربع در شرق جای دارند.

ورودی اصلی بنا در سمت شرق، ابتدا به دو فضای جانبی تالار اصلی گشوده و با پرده ‌ای از نمایش تعزیه آراسته شده است.

در سمت راست، اسناد و مدارک تاریخی مربوط به کشف و امتیاز و عکسهای اولیه کاشف‌السلطنه به دیوار آویخته شده است همینطور اتاق سمت چپ، محل اسکان مدیر و اتاق نگهبانان موزه است.

تالار اصلی توسط یک طبقه چوبی به دو بخش فوقانی و تحتانی تقسیم و در ابتدای تالار دو پلکان چوبی با حالتی نیمه ‌دوار به طبقه دوم منتهی می شود.

در جانب دیگر تالار در طبقه همکف، پلکانی سنگی به مقبره کاشف‌السلطنه راه می‌یابد، طبقه‌بندی تالار با نمایی چوبی به موازات ستونهای شش گانه داخلی انجام شده است.

غرفه‌های این تالار در دیوارهای جانبی و به ‌صورت جعبه آئینه‌ای سراسری ایجاد شده است، در طبقه همکف در داخل ویترینها دو سماور روسی، سینی نقره، انگاره ساخت اصفهان، پیمانه و جعبه چای، چپق کیسه توتون، قهوه‌خوری چینی، مشربه و دست‌نوشته‌های کاشف‌السلطنه در معرض دید قرار گرفته‌اند.

در ویترینهای طبقه فوقانی وسایلی مانند ظروف سفالی و زیورآلات و اشیایی دیگر از عصر اشکانی و سلجوقی و نیز اسناد و قباله، تسبیح، جاجیم، پیمانه شیر، هاون چوبی، تغار کوچک چوبی، تنگ و... به نمایش گذارده شده‌اند.

در فضای داخلی قسمت مقبره، کف آرامگاه با مرمر سفید فرش شده و دیوارهای جانبی به ‌صورت مدور و با ستونهایی مرتفع که تا سقف امتداد یافته جلب‌نظر می‌کند.

بر شکافهای نیمه ‌مدور دیوارهای داخلی، عکسها و اسناد مربوط به شخص کاشف‌السلطنه به دیوار آویخته شده است.

سنگ مزار کاشف به رنگ قهوه‌ای در ابعاد 78 در 172 سانتی ‌متر و با خط نستعلیق دارای چنین نوشته‌ای است: "هوالباقی - جایگاه و مزار شاهزاده حاجی محمد میرزا کاشف‌السلطنه چایکار است که پس از اتمام تحصیلات در اروپا در سنه 1314 هجری در سن 35 سالگی به سمت ژنرال قنسولی هندوستان رفت و در ضمن اقامت در آن سرزمین، فن زراعت چای را آموخته و این محصول گرانبها را با هزاران مشقت به رسم ارمغان به وطن عزیز خود آورد."

"کاشف ‌السلطنه اول کسی بود که چایکاری را در ایران، وظیفه همت خود دانسته و تمام عمر علاوه بر خدمات عمده که بر دولت و ملت نموده با نهایت سعی دراین راه کوشیده و مجددا برای توسعه کشت چای در سن 65 سالگی مأمور به هند و چین و ژاپن شده و در مراجعت از راه بوشهر در روز شنبه 31 فروردین 1308 شمسی دو ساعت بعدازظهر در " کتل ملوب " با اتومبیل پرت و این جهان را با جهانی آرزو به جهانیان واگذار و شهید راه وطن شد."

نمای بیرونی موزه به ‌طور کامل با سنگ تیشه‌ای خاکستری پوشیده و کف سالن اصلی و محوطه مقبره نیز با سنگ مرمر فرش شده است.

آرامگاه کاشف‌السلطنه و موزه تاریخ چای ایران، متعلق به دوره معاصر بوده و دارای شماره ثبت ملی 1769 سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور است.

در موزه تاریخ چای ایران 532 قلم اشیای تاریخی ثبت شده است

رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان گیلان در این ارتباط گفت: درموزه تاریخ چای ایران 532 قلم اشیای تاریخی ثبت شده است.

محمدحسین مهدی‌پور افزود: از این تعداد اشیای موزه 89 قلم مربوط به اسناد متعلق به مرحوم کاشف‌السلطنه پدر چای ایران و دیگر تجار محلی است.

وی با اعلام اینکه گنجینه تاریخ چای ایران از سال 1375 در کنار مقبره کاشف‌السلطنه در لاهیجان افتتاح شده است، یادآور شد: این موزه با امتیاز تخصصی بودن، مجموعه‌ای از ابزار و ادوات تهیه و مصرف چای را در خود دارد.



دور دنیا با یک کلیک

• قلعه زیبای دزک چهارمحال و بختیاری
• کاخ هشت بهشت آثار زیبای اصفهان
• با باغ گلشن طبس آشنا شویم
• بنای تاریخی قلعه اردشیر در کرمان-تصویری
• زواره شهری کوچک از آبادی های کهن ایران
• سرای زیبای مشیر در شیراز

آشنایی با کاروانسرای مشیرالملک

مجموعه: مکانهای تاریخی ایران

کاروانسرای مشیرالملک در ضلع شرقی میدان مرکزی شهر برازجان قراردارد.این کاروانسرا در سال 1250 شمسی به فرمان حاج میرزا ابوالحسن خان مشیرالملک با هزینه‌ای معادل 40 هزارتومان ساخته شد

معمار این ساختمان حاج محمد رحیم شیرازی سازنده پل مشیر و کاروانسرای دالکی است که به طرز ماهرانه‌ای اقدام به ساخت این بنا به سبک معماری زندیه کرده است.

عمده مصالح تشکیل دهنده این کاروانسرا سنگ، گچ و ساروج است و در کف آن از تخته سنگ‌های بزرگ تراشیده شده، استفاده شده است.

بام کاروانسرای مشیرالملک نیز با سنگ پهن تراشیده شده مفروش شده بود که به هنگام بارندگی آب باران بوسیله ناودان‌های سنگی که به طرز جالبی تعبیه شده بودند به بیرون از کاروانسرا هدایت می‌شد.

در دیوار ضلع غربی کاروانسرا درب ورودی بسیار بزرگی از جنس چوب قرار دارد که راه ورودی اصلی به حیاط کاروانسرا بوده است.

در همین ضلع طبقه دوم کاروانسرا وجود دارد که به شاه‌نشین معروف است. در جلوی شاه‌نشین یک تراس نسبتاً وسیع رو به خارج وجود دارد.

در دو طرف این شاه‌نشین راه پله هایی وجود دارد که پشت بام کاروانسرا را به محوطه دیگری که اندرون کاروانسرا و مخصوص زنان و کودکان بوده است وصل می‌شود.

این بنا مثل سایر کاروانسرا‌های دیگر دارای 4 برج مرتفع است. مساحت کل بنا 7000 متر مربع با زیر بنایی در حدود 4200 متر مربع می‌باشد.

کاروانسرای مشیرالملک مجموعاً دارای 68 باب اتاق و حجره بوده که به دلیل تغییر کاربری آن در دوره‌های بعدی تعداد اتاق‌ها کم یا زیاد شده‌اند.

از این بنا تا سال 1300 شمسی به عنوان کاروانسرا استفاده می‌شد که به دلیل واقع شدن شهر برازجان بر سر راه تجارتی شیراز به بوشهر مکانی مناسب جهت استراحت کاروانیان بوده است.

از سال 1300 شمسی که قشون نظامی به برازجان وارد شد این کاروانسرا محل مناسبی برای استقرار نظامیان شناخته شد.

از سال 1335 با تغییرات و تعمیراتی، این بنا در اختیار شهربانی قرار گرفت که از آن به عنوان زندان استفاده می‌شد. به همین دلیل به دژ برازجان معروف شد.

این بنا سال 1377 با پیگیری‌های مکرر مدیریت میراث فرهنگی بوشهر به دلیل اهمیت و ارزش آن تخلیه شد و در جهت کاربری فرهنگی و هنری این اثر تاریخی مرمت‌های لازم روی آن صورت گرفت.

کاروانسرای مشیرالملک در سال 1362 به شماره 1638 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.



دور دنیا با یک کلیک

• قلعه زیبای دزک چهارمحال و بختیاری
• کاخ هشت بهشت آثار زیبای اصفهان
• با باغ گلشن طبس آشنا شویم
• بنای تاریخی قلعه اردشیر در کرمان-تصویری
• زواره شهری کوچک از آبادی های کهن ایران
• سرای زیبای مشیر در شیراز