کعبه زرتشت

مجموعه: مکانهای تاریخی ایران

در گذشته این گونه می پنداشتند که " کعبه زرتشت " محل نگهداری اوستا و دیگر کتب مقدس ایران باستان بود ، اما به تازگی فرضیه ای مطرح شد که به نظر می رسد از دیگر فرضیه ها قوی تر است .

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی شبکه خبر ؛ " کعبه زرتشت " نام بنایی است که در محوطه تاریخی " نقش رستم " در استان فارس و در هنگامه امپراتوری شکوهمند پارس ( به احتمال زیاد ، در عصر پادشاهی داریوش بزرگ ) ساخته شده‌ است .

این بنا فقط یک ورودی بالاتر از سطح زمین دارد که با یک پلکان ، دسترسی به آن ممکن می شود . تا سال ۱۳۱۶ شمسی ، یک سوم پائینی بنا در زمین دفن شده بود و تنها در این سال و با آغاز کاوش های باستان‌شناسی بود که مشخص شد که بنا در سه سمت خود ( به جز ورودی ) دارای سکّوست .

همچنین در درگاه ورودی ، جای چرخش پاشنه دری سنگین و ضخیم ، نشان از در بسته بودن بنا دارد . همه ساختمان بنا ، از سنگ آهکی سفید و سیاه ساخته شده ‌است .

در دیوار داخل این ساختمان ، واژه " کعبه " ( در زمان ساسانیان ) ، به خط پهلوی حکاکی شده‌ است و به نظر می رسد که اعراب نیز واژه کعبه را از پارسی باستان گرفته اند .

کعبه زرتشت و کاربردی مشخص

درباره کاربرد این بنا ، دیدگاه های گوناگونی بیان شده ‌است و تا کنون کاربرد بی شک و تردید آن ، کشف نشده است .

بخشی از کاربردهایی که درباره این بنا حدس زده شده است ، چنین اند :

- آرامگاه همیشگی داریوش که بعدها از آن صرف نظر کرده اند .

- آرامگاه موقت ( فقط تا پوسیده شدن اجساد )

- جایگاه آتش مقدس ( آتشگاه )

- جایگاه نگهداری اوستا و کتب دینی

- جایگاه پرچم‌ های شاهی

نظریه ای تازه در خصوص کاربرد کعبه زرتشت

رضا مرادی غیاث آبادی ، پژوهشگر ایرانی که تحقیقات فراوانی در زمینه ایران باستان داشته ‌است ، نتیجه کشف خود را در کتابی به نام " نظام گاه شماری در چارطاقی های ایران " توسط انتشارات " نوید شیراز " به چاپ رسانده و راز این بنا را منتشر کرده ‌است .

بیشترین گمانه زنی که در خصوص کاربرد " کعبه زرتشت " انجام می شد این بود که این بنا ، محل نگهداری کتاب اوستا و اسناد حکومتی یا محل گنجینه دربار و یا آتشکده معبد بوده ‌است ؛ اما طبق نظر غیاث ، این بنا با مقایسه با تمام بناهای گاه شماری ( تقویم ) آفتابی در سراسر جهان ؛ پیشرفته ترین ، دقیق ترین و بهترین بنای گاه شماری آفتابی جهان بوده است .

این در حالی است که تا پیش از این ، بنا هم " چارطاقی ها " در مناطق مختلف ایران ساخته شده بودند و همین وظیفه را با شیوه ای بسیار ساده ، اما دقیق و حرفه ای بر عهده داشتند .

تمام بناهای گاه شماری آفتابی در جهان فقط می توانند روزهای خاصی از سال ( مانند روزهای سرفصل ) را مشخص کنند و حتی با سال خورشیدی هم تنظیم نیستند ؛ اما این بنا با دقت و علمی که در ساخت آن اجرا شده ، قادر است بسیاری از جزئیات روزهای مختلف سال و ماه ها را مشخص کند .

زرتشتیان با استفاده از این بنا می توانستند بسیاری از مناسبت ها و جشن های سال را روز به روز دنبال کنند و از زمان دقیق آنها آگاه شوند .

بسیاری از بناهای چارطاقی در سطح کشور ( به تصور آتشکده ) یا به طور کامل تخریب شده و یا تغییر کاربری داده شده ‌است . ولی خوشبختانه تعدادی هم مانند چارطاقی " نیاسر " و چارطاقی " تفرش " ، سالم مانده و برای ما و نسل های بعدی باقی مانده اند .

طبق این نظریه ؛ این بنا ، یک گاه شمار تمام سنگی ثابت در جهان است که به نظر می رسد سازندگان آن بر نکات علمیِ جغرافیایی ، نجومی ، سال کبیسه ، انحراف کره زمین نسبت به مدار خورشید ، تفاوت قطب مغناطیسی با قطب جغرافیایی ، مسیر گردش زمین به دور خورشید مسلط بودند تا بتوانند 500 سال پیش از زادروز مسیح ، چنین اثر دقیقی را ایجاد کنند .

حال آنکه کروی بودن کره زمین و گردش زمین به دور خورشید ، در چهارصد سال اخیر در اروپا کشف شد .

ساسانیان و کعبه زرتشت

کاربرد بنا در دوره هخامنشی هرچه بوده ‌باشد ، به نظر می‌ رسد که بنا در دوران ساسانی و به خصوص اردشیر به اوج اهمیت رسیده ‌است .

در این دوران ، 3 سنگ‌ نوشته مستقل بر روی سکّوهای بنا ایجاد شده ‌است که اطلاعات گسترده ای در خصوص ساسانیان ارائه می‌ کند .

منبع:irinn.ir